تپق زدن: از دلایل تا پیشگیری
- فنپردازان
- /
- بلاگ
- /
- تپق زدن: از دلایل تا پیشگیری
- بدون دیدگاه
- مرداد ۲۸, ۱۴۰۳
آیا برای شما هم پیش آمده که بخواهید چیزی بگویید، اما کلماتتان درهم به نظر برسد؟ مثلاً در یک سخنرانی خیلی مهم که اصلاً انتظارش را ندارید، ناگهان یادتان رفته جمله اصلی چه بوده و آن را به شکل اشتباه بیان میکنید. بیشتر شبیه یک خطای موقت سیستم در مرکز کنترل است، اما تپق زدن نام دارد! اگر برای جلوگیری از تپق زدن اقدامی نکنید، حتماً سخنرانیهای بعدیتان را هم پر از عیب و نقص اجرا خواهید کرد. در این مقاله با ما همراه باشید تا با ثپق زدن، انواع تپق و راههای کنترل آن آشنا شوید.
تپق زدن یعنی چی؟
تپق زدن یا همان لغزش زبان، در واقع یک اشتباه در صحبت است که در آن یک کلمه یا جمله را اشتباهاً یا ناخواسته بیان میکنیم. در لغزش زبان امکان دارد جای کلمات عوض شود. در واقع یک تبادل صدا اتفاق بیفتد. توجه داشته باشید که در این گونه مواقع، صامتها در جای خود قرار دارند؛ تنها جای کلمات عوض میشود. برای مثال: (غذای کیسهای سگ) به (سگ غذای کیسهای) تبدیل میشود.
البته صداهای مصوت هم میتوانند جای خود را عوض کنند. همه ما حداقل یک بار در صحبتهای خود در شرایط مختلف تپق زدهایم! اما گاهی اوقات این سوتیها و تپقها بیشازاندازه میشود، به حدی که دیگر صحبتهای شما قابل فهم نیست. اصلاً نگران نباشید؛ برای اینکه بتوانید صحیح صحبت کنید، باید برخی از آموزشها و درمانها را دنبال کنید!
چرا تپق میزنیم؟
شاید از خود بپرسید:(چرا تپق میزنم؟) با اطلاع از علت این موضوع، درمان و آموزشها آسانتر خواهد شد. طبق تحقیقات جاناتان پرستون (John Preston)، در هنگام صحبت کردن، مغز در حال کار کردن روی مجموعهای از کلمات و جملات است که آنها را بگویید. همزمان سعی میکند حرکات دهان، زبان و لبهایتان را هماهنگ کند. در نتیجه اشکالاتی در صحبتهایتان به وجود میآید. در واقع مغز، سریعتر از دهان حرکت میکند. تپق، مخصوصاً وقتی که سعی دارید سرعت گفتارتان را افزایش دهید، بیشتر نمایان میشود.
همچنین اگر در مقابل جمعیت زیادی در حال صحبت هستید و برای خوب دیده شدن ظاهر و خوب شنیده شدن صدای خود اضطراب دارید، فرآیندهای عصبی روانشناختی که زیربنای گفتار هستند، دچار اختلال میشوند و در نتیجه تپق میزنید! بهطور کلی میتوان گفت: علت تپق زدن مشکلات عصبی و استرس است! البته عوامل دیگری مثل عدم تسلط به موضوع، خستگی، عدم تمرکز و اعتماد به نفس پایین را میتوان از عللهای تپق دانست.
انواع تپق زدن را بشناسید
طبق گفته ژان آیچینسون (Jean Aitchinson)، استاد زبان و ارتباطات، یک صحبت عادی، با تپقهای زیادی همراه است که مردم معمولاً آن را نمیشنوند و یا در صورت شنیدن، نادیده میگیرند. یکی از اصلیترین شاخصههای توانایی صحبت کردن، داشتن تلفظ خوب است. یکی از عواملی که در تلفظ خوب مشکل ایجاد میکند، تپق زدن است. طی تحقیقاتی که در انواع تپق انجام شد، هشت نوع آن شناخته شده که در ادامه آنها را معرفی میکنیم.
جابهجایی:
زمانی اتفاق میافتد که بخشی از گفتار از محل مناسب خود حذف شده و در جای دیگری ظاهر شود. جابهجایی ممکن است در پیوندها و پیشوندها رخ دهد. مثلاً: گوینده به جای اینکه بگوید (دستهایم را با مایع میشویم) بگوید (مایع را با دستهایم میشویم).
مبادله:
در مبادلات دو حرف با یکدیگر جابهجا میشوند. مثلا: گوینده قصد دارد بگوید (مگذران روز سلامت به ملامت) اما می گوید (مگذران روز ملامت به سلامت).
پیشبینی:
پیشبینیها زمانی اتفاق میافتند که بخش بعدی جای قسمت قبلی را بگیرد. تفاوت آن با جابجایی، در این است که بخشی که به قطعه دیگری نفوذ میکند نیز در محل صحیح خود باقی می ماند؛ بنابراین دو بار استفاده می شود. در این مثال، بخش قبلی و صحیح به عنوان کلمه هدف، و بخش بعدی که جای قسمت قبلی را گرفته است، به عنوان منشأ خطا در نظر گرفته می شود. مثلا: گوینده قصد دارد بگوید (Take my bike) اما می گوید (bake mybike).
تکرار:
گاهی اوقات پیش میآید که هنگام صحبت کردن، یک کلمه را چندین بار تکرار میکنید. برای مثال برخی افراد قبل از شروع هر جمله کلمه (مثلاً) را به کار میبرند.
اضافه:
آیتم اضافه در نتیجه عدم تمرکز ایجاد میشود. فردی را تصور کنید که در حال سخنرانی است و ناگهان تمرکزش را از دست میدهد. سعی میکند به ادامه صحبتهایش بپردازد، اما مطالبی اضافه و کاملاًً بیربط بیان میکند.
حذف:
نوعی از تپق زدن، حذف است. بهگونهای که افراد، بخشی از جمله خود را حذف میکنند و سریع به سراغ جمله بعد میروند. این باعث میشود که یکپارچگی صحبتهایتان از بین برود و شنونده متوجه صحبتهای شما نشود.
جایگزینی:
یکی از شایعترین نوع تپق، جایگزینی است. بهگونهای که افراد، کلمات را با یکدیگر اشتباه میگیرند و به جای یکدیگر بیان میکند. مثلاً بسیاری از افراد در بین صحبتهای خود کلمه (فردا) را به جای کلمه (دیروز) به کار میبرند.
ترکیبی:
ترکیبات زمانی ظاهر می شوند که دو مورد در نظر گرفته میشود. در این زمان، دو کلمه در یک واحد ترکیب می شوند. مثلاً: گوینده به جای گفتن (سیبزمینی سرخشده و تخممرغ آبپزشده) می گوید (سیبزمینی آبپزشده و تخممرغ سرخشده).
چه کار کنیم تپق نزنیم؟
روشهای زیادی برای جلوگیری از تپق زدن وجود دارد. با انجام این روشها میتوانید در کوتاهترین زمان ممکن، تپق زدن را کنار بگذارید. در ادامه با این روشها آشنا میشوید.
- کاهش سرعت
فکر کنید در حال خواندن یک متن در مراسم عروسی یا کاری هستید و روی آرام صحبت کردن تمرکز کنید. کمی مکث کنید و به کل جمله فکر کنید. این باعث میشود سنجیدهتر صحبت کنید و در نتیجه مغز و دهانتان یکسان عمل کنند. البته مکث کردن بین صحبتها، باعث ایجاد ارتباط بهتر با مخاطبان نیز میشود. بر اساس تحقیقات دانشگاه میشیگان (University of Michigan) که تماسهای تلفنی بازاریابهای تلفنی را تجزیه کردند، دریافتند افرادی که در حین صحبتهای خود مکث میکنند، نسبت به افرادی که بدون وقفه صحبت میکنند، آسانتر میتوانند مشتری را برای خرید متقاعد کنند.
- تمرین
یکی از روشهای عالی برای ارائه یک سخنرانی بینظیر، تکرار و تمرین است. فردی که شب قبل از سخنرانی، تمرین و تکرار کرده باشد، روی کلمات و جملات تسلط دارد و به احتمال بسیار کم تپق میزند. فرقی ندارد تمرین را روی دفتر، جلوی آینه یا با چشم بسته انجام دهید. اگر میدانید روی برخی از کلمات خاص تپق میزنید، میتوانید کلمات را هجا و تمرین کنید.
- خوابیدن
اگر در حالت معمول تپق نمیزنید و این حالت فقط در سخنرانیها برایتان پیش میآید، ممکن است علت، نخوابیدن باشد. در صورتی که شب قبل از سخنرانی نخوابیده باشید، ذهن شما تمرکز و قدرت کافی ندارد و در نتیجه نمیتوانید بدون تپق زدن، سخنرانیتان را ارائه دهید.
- واضح صحبت کردن
همانند آرام صحبت کردن، شکلدهی دقیق کلمات و واضح صحبت کردن نیز میتواند از تپق زدن شما جلوگیری کند. اگر غیرعادی و نامفهوم صحبت کنید، توجهها از آنچه میگویید منحرف شده و روی نحوه بیان شما قرار میگیرد. این باعث میشود تمرکزتان را از دست بدهید و در صحبت کردن دچار مشکل شوید؛ پس اگر قرار به سخنرانی است، متن سخنرانی را ساده کنید و سعی کنید از جملات و ساختار پیچیده استفاده نکنید. به فایلهای صوتی گوش دهید تا بفهمید چگونه صحبت کنید. حتی در یک دوره فن بیان شرکت کنید.
- درگیر شدن
افراد هنگام خواندن یا حفظ کردن مطلب، به گفتن کلماتی غیر از آنچه در نظر دارند، تمایل پیدا میکنند. در این گونه مواقع نمیتوانند صحبتهای خود را تنظیم کنند و در نتیجه تپق میزنند! این حتی باعث میشود ذهن سخنران، سرگردان شود و تمرکز خود را از دست بدهد. برای اینکه تپق نزنید، تمرکزتان را بیشتر کنید. سعی کنید ذهن خود را درگیر متنی که باید بخوانید، کنید و به مطالب متفرقه فکر نکنید.
- نفس کشیدن
نفس کشیدن در همه جا کارساز است! در نقاطی از صحبتهای خود مکث کنید، نفس بکشید و پشت خود را صاف کنید. عمل فیزیکی تنفس، تمرکز شما را بر میگرداند و استرس و اضطراب را از شما دور میکند. در ضمن مخاطب نیز قدردانتان خواهد بود. چرا که نیاز دارد مطالب شما را هضم کرده و در ذهن شکل دهد. حتی میتوانید برای این نفسهای عمیق در سخنرانی خود، برنامهریزی کنید. یعنی در جایی از سخنرانی که سنگین یا بحثبرانگیز میشود، لحظهای مکث کنید و نفس بکشید.
- سؤال پرسیدن
فرض کنید در حال سخنرانی هستید و ناگهان قسمتی از سخنرانی را یادتان میرود. میتوانید یک سؤال از مخاطبان بپرسید و در انتظار پاسخ آنها، ذهنتان را سازماندهی کنید. این عمل حتی باعث میشود که مخاطبان بیشتر به سخنرانی شما توجه کنند.
- از بین بردن اضطراب
برخی از تپقها، ناشی از اعصاب هستند. اضطراب، توانایی شما را برای فکر کردن به هم میزند. همچنین الگوی تنفس را بر هم زده و ماهیچهها را منقبض میکند. تمامی این فاکتورها باعث میشوند که تپق بزنید. برای از بین بردن اضطراب خود، آب بنوشید، نفس عمیق بکشید و روی هدف خود متمرکز شوید.
- انجام اشتباهات مشابه
اگر برای جلوگیری از تپق زدن روشهای مختلفی را امتحان کردهاید و نتیجه نگرفتید، بهتر است این کار را هم انجام دهید. عمداً تپق بزنید و ادامه دهید! فکر میکنید چه اتفاقی میافتد؟ هیچ کس به تپق شما اهمیتی نمیدهد! این موضوع باعث میشود ترس شما برای تپق زدن از بین برود و با اعتماد به نفس بیشتر صحبت کنید.
- استفاده از کلمات مترادف
فرض کنید یک کلمه در ذهنتان نمیماند و احتمال فراموش کردن آن بسیار زیاد است. مثلاً اگر کلمه (مدرسه) را فراموش میکنید، به جای (مدرسه)، (معلم) را حفظ کنید. پس زمانی که به کلمه (معلم) میرسید، حتماً کلمه (مدرسه) به ذهنتان خواهد آمد.
کنترل تپق با زبان بدن
زبان بدن، همان رفتارهای فیزیکی است که برای ارتباط غیرکلامی استفاده می شود. شاید سخنرانهایی را دیده باشید که هنگام سخنرانی با دستهای خود حرکاتی را انجام می دهند که توجه مخاطب را جلب کنند. آنها بسیار حرفهای این کار را انجام می دهند و در واقع کاملاً با اعتماد به نفس به نظر می رسند. فکر می کنید علت این موضوع چیست؟ زبان بدن به ما اجازه میدهد که آرامش داشته باشیم. این آرامش باعث می شود تپق نزنیم و با اعتماد به نفس کامل صحبت کنیم. زبان بدن همچنین بر کلمات ما تأثیر میگذارد. اما چگونه؟
- پیام ما را تکرار میکند.
- معنای چیزی را که می خواهیم بگوییم، جایگزین میکند. پآنچه را که میخواهیم بگوییم، تکمیل میکند.
- موانع را میشکند و باعث ایجاد ارتباط بهتر با مخاطب میشود.
- بیانیه ما را تقویت کرده و مانع از تپق زدن ما میشود.
زبان بدن اغلب به صورت غریزی است؛ اما اگر قصد داشته باشید از این طریق تپق زدن را کنترل کنید، قطعاً باید با زبان بدن آشنایی کامل داشته باشید. ارتباطات غیر کلامی یا همان زبان بدن عبارتاند از:
حالات چهره: زمانی که در حال صحبت با دیگران هستید، میتوانید با تغییر حالت چهره خود، آنها را به گوش دادن صحبتهایتان ترغیب کنید. زمانی که متوجه شوید دیگران به صحبتهایتان گوش می دهند، با اعتماد به نفس بیشتر و بدون تپق صحبت خواهید کرد.
وضعیت بدن: منظور از وضعیت بدن این است که هنگام راه رفتن، شانه های خود را راست کنید و با اعتماد به نفس راه بروید. یا اگر نشستهاید کمر خود را راست کرده و دستهایتان را روی میز بگذارید. جالب است بدانید داشتن یک وضعیت متعادل باعث می شود از اعتماد به نفس بیشتری برخوردار شده و در نتیجه تپق نزنید.
ژست: ژستها و حرکاتی مثل تکان دادن دست یا سر، باعث می شوند پردازش و بیان موثرتری از افکارتان داشته باشید و با تمرکز بیشتر صحبت کنید و تپق نزنید؛ در ضمن این حرکات به فهم مخاطب نیز کمک شایانی می کنند.
ارتباط چشمی: ارتباط چشمی، مهمترین نوع ارتباط غیرکلامی است. منظور از ارتباط چشمی این است که در حین صحبت کردن، به چشمهای مخاطب نگاه کنید. این باعث می شود حس مخاطب را دریافت کنید و بدون تپق صحبت کنید. البته یک نگاه نافذ و تأثیرگذار میتواند مفهوم شما را هم بهتر به مخاطب برساند.
تاثیر اعتماد به نفس در تپق زدن
یکی از عوامل تپق زدن، نداشتن اعتماد به نفس است. فرض کنید شما یک سخنران هستید که باید به بهترین نحو ممکن سخنرانی را انجام دهید. یکی از کارهایی که میتوانید در این راستا انجام دهید، این است که در دو دقیقه اول مخاطبان را بهگونهای جذب کنید که تا انتهای سخنرانی همراه شما باشند. در واقع مخاطب در این دو دقیقه طلایی تمایل دارد محتوای صحبتهای گوینده را درک کند. اگر در این دو دقیقه طلایی تپق بزنید، امکان دارد کل سخنرانی خراب شود. پس چه کار میتوانید انجام دهید؟ اعتماد به نفس! در صورتی که با اعتماد به نفس وارد سالن شوید و شروع به سخنرانی کنید، حتماً مخاطبان، شما را همراهی میکنند. اعتماد به نفس یعنی خود باوری و وقتی خود را باور کردهاید، دیگران هم شما را باور میکنند.
اگر اعتماد به نفس داشته باشید، راحتتر میتوانید در جمعهای دوستانه و اجتماعی شرکت کنید و بدون تپق زدن صحبت کنید. حتی اگر تپق زدید، به خاطر اعتماد به نفس، آن را نادیده گرفته و به صحبت خود ادامه میدهید. بدون اینکه فکر کنید دیگران شما را مسخره میکنند. در واقع میتوان گفت اعتماد به نفس و تپق، رابطهای دو طرفه و عکس دارند. هرچقدر اعتماد به نفس بیشتر باشد، تپق کمتر خواهد شد.
اگر تپق زدیم چه کنیم؟
یکی از رایجترین سؤالات این است که اگر تپق زدیم چه کنیم؟ نگران نباشید، اگر به مکالمات سخنرانان مشهور هم گوش دهید، متوجه میشوید که اشتباهاتی هر چند کوچک دارند و تپق میزنند! مهم این است که بتوانید صحبت خود را مدیریت کنید. در ادامه با روشهای مدیریت صحبت بعد از تپق، همراه شما هستیم.
مردم به تپق شما اهمیتی نمیدهند!
شما فکر میکنید وقتی تپق میزنید، دیگران سریعاً متوجه میشوند و شما را مسخره میکنند. در حالی که اینگونه نیست. همه افراد در طول صحبتهای خود، چندین بار دچار اشتباهات گفتاری میشوند، اما دیگران به آن توجه نمیکنند و آن را نادیده میگیرند.
اگر به چند مکالمه معمولی گوش دهید، قطعاً متوجه این موضوع خواهید شد. اگر از نظر علمی بخواهیم این موضوع را مطرح کنیم، باید به اثر ترمیم آوایی اشاره کنیم. مغز صداهایی را که می شنوید، ترمیم میکند. یعنی با وجود اینکه متوجه میشوید فرد مقابل اشتباه صحبت میکند، اما چون میدانید که صحبت درست چیست، آن را نادیده میگیرید.
تپق خود را شوخی تلقی کنید!
اگر تپق زدید، آن را به یک شوخی تبدیل کنید و سریع به ادامه بحث بپردازید. اگر شما به تپق خود اهمیت ندهید و بهگونهای رفتار کنید که انگار مشکل بزرگی نیست، افراد دیگر هم این انرژی را دریافت کرده و با شما همراه میشوند.
حرفتان را اصلاح کنید!
حتماً این سخن را حداقل یکبار از اطرافیانتان شنیدهاید که (هر چقدر سوتیشو بگیریم، بیشتر میشه!) اگر تپق زدید، قبل از اینکه مکث کنید تا دیگران بفهمند، شما را مسخره کنند و باعث بیشتر تپق زدن شما شوند، حرفتان را با معذرتخواهی اصلاًح کنید و ادامه دهید! این باعث میشود برای صحبتهای بعدی تپق نزنید.
مروری بر احساسات افرادی که زیاد تپق میزنند
در اینجا مروری داریم بر احساسات افرادی که زیاد تپق میزنند. بهتر است این قسمت را با دقت بخوانید و البته بهعنوان یک تجربه از آن استفاده کنید.
تجربه اول
یک روز در حضور جمع زیادی از مردم برای سخنرانی آماده شدم. چندین مرتبه تمرین کرده بودم و احساس میکردم کاملاً بر آنچه که میخواهم بگویم، مسلط هستم. اما به محض اینکه شروع به سخنرانی کردم، انگار لکنت زبان گرفتم و پشت سر هم تپق زدم! چشمان تماشاگران را روی خود حس میکردم و قلبم بسیار تند میزد. نفس عمیقی کشیدم، سرعتم را کم کردم و سعی کردم صحبت کنم، اما باز هم تپق میزدم. دیدم جوابگو نیست، پس چند دقیقه صحبت نکردم و سعی کردم خودم را جمعوجور کنم. بسیار خجالتآور بود؛ اما تلاش کردم با خودم مهربان باشم. با اینکه چند بار دیگر تپق زدم، اما بالاخره سخنرانی تمام شد. از این تجربه آموختم که حتی اگر آماده باشیم، چالشهایی اعم از تپق زدن برای ما به وجود میآید و این ما هستیم که باید انعطافپذیر و پشتکار باشیم.
تجربه دوم
زمانی که در دانشگاه بودم، استادی داشتم که بسیار در مورد دستور زبان سختگیر بود. در یکی از کلاسها، در مورد پروژه تحقیقاتیام سخنرانی میکردم که تپق زدم و زمان فعل را اشتباه گفتم. استاد حرفم را قطع کرد و در حضور تمام دانشجویان به اشتباهم اشاره کرد. احساس خجالت و ناامیدی داشتم، چرا که زمان زیادی را برای آمادهسازی آن پروژه صرف کرده بودم. اما خودم را نباختم و از آن اشتباه به عنوان فرصتی برای بهبود مهارتهای نوشتاری و یادگیری خود استفاده کردم. توجه بیشتری به دستور زبان کردم و حتی از همکاران و اساتید بازخورد گرفتم. این تجربه برای من چالشبرانگیز بود، اما باعث شد نویسنده بهتری شوم.
تجربه سوم
در یک مصاحبه شغلی بودم و وقتی به سؤالات مصاحبهکننده پاسخ میدادم ناگهان صحبت بعدیام را فراموش کردم. مکث کردم تا کلمات را به یاد آورم و تپق نزنم. احساس میکردم صورتم قرمز شده، حتی رشته افکارم را به یاد میآوردم، اما حرفم بر زبانم نمیآمد. به او گفتم پاسخ سؤال را فراموش کردم و آیا میتوانم سؤال بعدی را پاسخ دهم؟ پس از مصاحبه، اتفاقات را پیش خودم مرور کردم و تصمیم گرفتم بهتر گوش کنم و یادداشتبرداری بهتری داشته باشم. این تجربه شرمآور، همچنین به من یاد داد حتی زمانی که همه چیز طبق برنامه پیش نمیرود، صادق و شفاف باشم.
پیشنهاد فن پردازان برای تقویت فن بیان
شاید اولین سؤالی که برایتان ایجاد شود این باشد که فن بیان چیست؟ امروزه فن بیان و اصول صحبت در جمع (Public Speaking)، از نیازهای اصلی افراد در هر جامعهای محسوب میشود. به عبارتی میتوان گفت فن بیان یعنی توانایی صحبت کردن در هر زمان و مکان، یعنی اینکه شما چگونه بیانی دارید و چگونه صحبت میکنید؟ مثلاً یک فروشنده با فن بیان خوب میتواند مشتریهای بیشتری جذب کند. یا یک سخنران میتواند با فن بیان خوب، سخنرانی بهتری داشته باشد. حتی شما با یک فن بیان خوب میتوانید ارتباطات بهتری با اجتماع داشته باشید.
راههای زیادی برای تقویت فن بیان وجود دارد. یکی از راههای تقویت فن بیان، شرکت در دورههای فن بیان یک مؤسسه معتبر است. مؤسسه فن پردازان بهعنوان برترین مؤسسه فن بیان، یک دوره حضوری 400 ساعته برگزار کرده است. این دوره همراه با ارائه گواهینامه مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری کشور برگزار میشود. این گواهینامه معتبر قابل استفاده هم در داخل و هم در خارج از کشور است. هزینه این دوره نیز با توجه به نحوه آموزش و گواهینامه بسیار مناسب است.
سخن پایانی
تپق زدن، امری عادی است و به طور عامیانه هر فردی امکان دارد سوتی بدهد! اما اگر تپق بیشازاندازه شود و باعث شود که صحبت شما برای شنونده غیرقابل فهم باشد، باید به فکر درمان باشید. در این مقاله با روشهای متعدد جلوگیری از تپق زدن آشنا شدید و دانستید اگر تپق زدید، چه کار کنید. در صورتی که نتوانستید مشکل خود را با راهحلهای ذکرشده از بین ببرید، میتوانید در دورههای فن بیان شرکت کنید. در این دوره به صورت کاملاً اصولی با شما کار میشود. به گونهای که پس از اتمام دوره میتوانید بدون تپق زدن، با یک فن بیان عالی، بهترین سخنرانیها را ارائه دهید.
آخرین پستها
Leave A Comment