مروری بر انواع سبک‌های مدیریت – معرفی بهترین روش‌ها

مدیریت یک تیم نیازمند آشنایی با سبک‌های مختلف مدیریتی است که هر کدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. از جمله این سبک‌ها می‌توان به مدیریت استبدادی، مشارکتی و خدمت‌محور اشاره کرد.

انتخاب سبک مدیریتی مناسب بستگی به شرایط کسب و کار و نیازهای تیم دارد. رهبران موفق معمولاً توانایی تطبیق سبک خود با موقعیت‌های مختلف را دارند تا بهترین نتایج را بدست آورند.

در ادامه با ما همراه باشید تا انواع سبک‌ های مدیریت را بررسی کنیم و بهترین روش‌ها را ارائه دهیم.

منظور از سبک مدیریت چیست؟

سبک مدیریت به روش‌ها و رویکردهای خاصی اشاره دارد که یک مدیر برای رسیدن به اهداف خود از آن‌ها استفاده می‌کند.

روش‌های مدیریت به نحوه برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی، تصمیم‌گیری، واگذاری وظایف و نظارت بر تیم وابسته هستند.

سبک‌های مدیریت با توجه به نوع شرکت، سطوح مدیریت در سازمان، صنعت، کشور، تأثیرات فرهنگی و ویژگی‌های فردی مدیر متفاوت است.

معرفی انواع سبک‌های مدیریت

سبک‌های مدیریت انواع مختلفی دارند. آنچه که تعیین می‌کند شما چگونه می‌توانید تیم خود را راهنمایی کنید، برای کار برنامه ریزی داشته باشید و در راستای اهداف سازمان حرکت کنید، یک سبک مدیریتی در نظر گرفته می‌شود.

برخی از مهم‌ترین انواع سبک ‌های مدیریت به شرح زیر هستند:

مدیریت استبدادی (Autocratic Management)

تعریف: مدیریت استبدادی قدرت را در دست رهبر متمرکز می‌کند و کارکنان باید از دستورات او پیروی کنند. این سبک به مدیر اجازه می‌دهد تا تمامی تصمیمات را به تنهایی و بدون مشارکت کارکنان بگیرد.

مزایا: برای مواقع بحرانی که نیاز به تصمیم‌گیری سریع و دقیق وجود دارد، مفید است.

معایب: گاهی اوقات باعث کاهش انگیزه و رضایت کارکنان می‌شود.

تیم مناسب: مناسب گروه‌ها یا تیم‌های کوچکی که رهبر ندارند و باید تصمیمات حیاتی و فوری بگیرند.

مدیریت دموکراتیک (Democratic Management)

تعریف: مدیریت دموکراتیک، برعکس مدیریت استبدادی، به کارکنان اجازه می‌دهد در تصمیم‌گیری‌های سازمان، شرکت کنند. در این سبک مدیریتی، مدیران از کارکنان خود مشورت می‌گیرند و در تصمیم‌گیری‌ها نظرات آنان را مد نظر قرار می‌دهند.

مزایا: این سبک، با تشویق به مشارکت و بیان نظرات، محیط کاری مثبتی ایجاد می‌کند و می‌تواند انگیزه کارکنان را افزایش دهد.

معایب: مدیران دموکراتیک به کارکنان اختیار و مسئولیت می‌دهند تا در فرآیندها و وظایف خود مستقل عمل کنند که گاهی مشکلاتی ایجاد می‌کند.

تیم مناسب: مناسب برای تیم‌هایی که خلاقیت کارمندان اهمیت زیادی دارد.

مدیریت خدمت‌محور (Servant Leadership)

تعریف: مدیریت خدمت‌محور، رهبر را در خدمت تیم قرار می‌دهد. رهبران خدمت‌محور برای تحقق اهداف کسب و کار و افزایش توانایی‌های کارکنان خود تلاش می‌کنند. این سبک، با ایجاد فضای حمایتی و مثبت، به کارکنان احساس ارزشمندی می‌بخشد و می‌تواند بهره‌وری را افزایش دهد.

مزایا: توسعه و پیشرفت حرفه‌ای و شخصی کارکنان و فرصت‌های آموزشی و توسعه فردی.

معایب: گاهی کارمندان جوان تصمیمات اشتباه می‌گیرند و هدف تیم را به خطر می‌اندازند.

تیم مناسب: مناسب برای تیم‌های جوان که باید استعدادهای خود را شکوفا کنند.

مدیریت آزادمنش (Laissez-faire Management)

تعریف: این سبک به کارکنان آزادی کامل می‌دهد تا کارهای خود را به روش خود انجام دهند. مدیران در این روش کمتر در امور روزانه دخالت می‌کنند و بیشتر بر نتایج نهایی تمرکز دارند.

مزایا: این روش می‌تواند خلاقیت و ابتکار کارکنان را تقویت کند.

معایب: استفاده از چنین سبک مدیریتی در محیط‌هایی که نیاز به هماهنگی و کارایی بالا دارند، ممکن است ناکارآمد باشد.

تیم مناسب: مدیریت آزادمنش برای تیم‌هایی که از افراد با تجربه و خود محرک تشکیل شده‌اند، مناسب است.

مدیریت تحولی (Transformational Leadership)

تعریف: مدیران تحولی با الهام‌بخشی و ایجاد انگیزه در کارکنان، آن‌ها را تشویق می‌کنند تا فراتر از وظایف معمول خود عمل کنند.

مزایا: این سبک باعث ایجاد تغییرات مثبت در سازمان و افزایش نوآوری می‌شود.

معایب: گاهی شرح وظایف در این سبک مدیریتی سخت و سنگین می‌شود و کارمندان ممکن است خسته شوند.

تیم مناسب: مدیریت تحولی در محیط‌هایی که نیاز به نوآوری و خلاقیت بالاست، مانند شرکت‌های فناوری، موسسات تحقیقاتی و صنایع خلاق، سبکی بسیار موثر است. همچنین در سازمان‌هایی که در حال تغییر و تحول هستند و نیاز به یک رهبری الهام‌بخش و انگیزشی دارند، این سبک مدیریتی مفید خواهد بود.

مدیریت معاملاتی (Transactional Management)

تعریف: در این سبک، مدیران با استفاده از پاداش‌ها و تنبیه‌ها، کارکنان را به انجام وظایفشان ترغیب می‌کنند. تمرکز این روش بر اجرای دقیق وظایف و دستیابی به اهداف کوتاه‌مدت است.

مزایا: در این سبک وظایف و مسئولیت‌ها به‌طور دقیق تعیین شده و هر کس می‌داند که چه کاری باید انجام دهد. این سبک مدیریت بر عملکرد کارکنان و دستیابی به اهداف سازمانی تمرکز دارد.

معایب: در این سبک عملکرد خوب با پاداش (مانند ترفیع، افزایش حقوق یا پاداش مالی) و عملکرد ضعیف با مجازات (مانند کاهش حقوق، توبیخ یا تنزل رتبه) پاسخ داده می‌شود و تنبیه گاهی باعث نارضایتی افراد می‌شود.

تیم مناسب: مناسب برای محیط‌هایی که کنترل دقیق و دستیابی به اهداف کوتاه‌مدت اولویت دارد، مانند محیط‌های تولیدی و سازمان‌های نظامی. همچنین این سبک برای پروژه‌هایی که دارای وظایف و نتایج مشخص و قابل اندازه‌گیری هستند نیز مناسب است.

مدیریت مشارکتی (Collaborative Management)

تعریف: مدیران مشارکتی با ایجاد تیم‌های کاری و تشویق به همکاری بین کارکنان، سعی در ایجاد محیطی دارند که در آن همه اعضا در تصمیم‌گیری‌ها و حل مسائل شرکت کنند. این سبک به بهبود تعاملات تیمی و افزایش تعهد کارکنان کمک می‌کند.

مزایا: با این روش مدیریت، تصمیمات مهم به صورت گروهی و با مشارکت همه اعضا گرفته می‌شود؛ در نتیجه همه اعضا در تصمیمات نقش دارند و مسئولیت‌پذیری بیشتری احساس کنند. در چنین سبکی، اطلاعات به‌طور آزادانه به اشتراک گذاشته می‌شود و همه اعضا از وضعیت و اهداف سازمان آگاه هستند. ایجاد فضای اعتماد و احترام متقابل بین اعضای تیم از اصول اساسی مدیریت مشارکتی است.

معایب: گاهی اشتراک اطلاعات به صورت آزادانه منجر به بی‌نظمی در سازمان می‌شود.

تیم مناسب: مناسب برای تیم‌هایی که تاکید زیادی بر همکاری و تعامل بین اعضای تیم وجود دارد و همه اعضا تشویق می‌شوند تا نظرات، ایده‌ها و دیدگاه‌های خود را به اشتراک بگذارند.

مدیریت وظیفه‌گرا (Task-oriented Management)

تعریف: این سبک بر دستیابی به اهداف و انجام وظایف مشخص تمرکز دارد. مدیران وظیفه‌گرا به دقت بر پیشرفت کارها نظارت دارند و اطمینان حاصل می‌کنند که همه وظایف به درستی انجام می‌شود.

مزایا: در این سبک مدیریت، وظایف به‌طور واضح و مشخص بین اعضای تیم تقسیم می‌شود و هر عضو مسئول انجام وظایف خود به بهترین شکل ممکن است. افزایش کارآمدی و بهره‌وری در انجام وظایف و دستیابی به نتایج مطلوب از مزایای اصلی این سبک است.

معایب: مدیران وظیفه‌گرا به وضوح اهداف و نتایج مورد انتظار را تعیین کرده و تمام تلاش خود را برای دستیابی به این اهداف متمرکز می‌کنند. این مدیران برنامه‌های دقیق و زمان‌بندی‌شده‌ای برای انجام وظایف و پروژه‌ها تهیه می‌کنند و از اعضای تیم می‌خواهند که طبق این برنامه‌ها عمل کنند. اما گاهی برنامه‌ها درست پیش نمی‌رود و تیم نمی‌تواند به وظایف خود عمل کند.

تیم مناسب: مناسب برای تیم‌هایی که نظارت دقیق بر پیشرفت کارها و ارزیابی مداوم عملکرد اعضای تیم اهمیت دارد.

مدیریت رابطه‌گرا (Relationship-oriented Management)

تعریف: مدیران رابطه‌گرا بر ایجاد روابط مثبت و حمایتی با کارکنان تمرکز دارند. این روش منجر به افزایش رضایت شغلی و بهبود روحیه کارکنان می‌شود.

مزایا: ایجاد و تقویت روابط مثبت و مؤثر بین اعضای تیم و ایجاد فضایی دوستانه و حمایت‌کننده برای کارکنان.

معایب: در این سبک مدیریت گاهی برقراری همکاری و تعامل بین اعضای تیم سخت است و مدیران رابطه‌گرا نمی‌توانند تیم‌های منسجم و هماهنگی ایجاد کنند.

تیم مناسب: مناسب برای تیم‌هایی که توسعه و پیشرفت حرفه‌ای و شخصی کارکنان اهمیت زیادی دارد.

مدیریت موقعیتی (Situational Management)

تعریف: این سبک مدیریتی انعطاف‌پذیر است و مدیران بسته به شرایط و نیازهای مختلف سازمان و کارکنان، سبک‌های مدیریتی مختلفی را به کار می‌برند. این روش به مدیران کمک می‌کند تا بهترین رویکرد را برای هر موقعیت خاص انتخاب کنند.

مزایا: بهبود ارتباط با کارکنان، تصمیم‌گیری، تفویض وظایف و یا ارائه حمایت‌های لازم به آن‌ها.

معایب: گاهی تشخیص دقیق توانایی‌ها، نیازها و سطح تجربه کارکنان سخت است.

تیم مناسب: مناسب برای تیم‌هایی که در موقعیت‌های استراتژیک مختلفی قرار می‌گیرند.

چطور بفهمیم کدام سبک مدیریت مناسب سازمان وکسب‌وکارمان است؟

برای تعیین سبک مدیریتی مناسب برای سازمان و کسب‌وکار، باید موارد زیر را در نظر بگیرید:

• نیازهای سازمان خود را بشناسید؛
• ببینید سازمان‌تان در چه مرحله‌ای از رشد قرار دارد؛
• مهارت‌ها، تجربیات، و انگیزه‌های کارکنان‌تان را بشناسید؛
• بدانید که سازمان شما در چه مرحله‌ای از رشد قرار دارد و چه نوع رهبری برای تحقق اهداف آن لازم است؛
• مهارت‌ها، تجربیات، و انگیزه‌های کارکنان را بررسی کنید؛
• با انواع سبک‌های مدیریتی و مزایا و معایب هرکدام آشنا شوید؛
• بازخورد کارکنان و مشاهده عملکرد تیم می‌تواند در بهبود و تطبیق سبک مدیریتی شما موثر باشد.

اگر علاقه‌مند به فراگیری اصول مدیریت هستید، حتما نگاهی به دوره MBAدر اصفهان یا دوره DBA در اصفهان بیاندازید.

کلام آخر: هر تیم و سازمان یک سبک مدیریت خاص!

سبک مدیریتی، روش و شیوه هر فرد به عنوان یک مدیری برای تحقق اهداف سازمان و سازماندهی کارمندان است. هر سازمان و هر مدیر، از روش‌ها و تکنیک‌های خاصی برای مدیریت و برنامه ریزی استفاده می‌کند.

انتخاب سبک مدیریتی مناسب برای هر سازمان بستگی به نیازها، اهداف و فرهنگ سازمانی دارد. هر سبک مدیریتی شامل سبک‌های استبدادی، مشارکتی و خدمت‌محور، مزایا و معایب خاص خود را دارند که مدیران باید بر اساس شرایط خاص سازمان خود یکی از آن‌ها را انتخاب کنند.

مدیران موفق توانایی تطبیق سبک مدیریتی خود با شرایط مختلف را دارند و از بازخورد کارکنان برای بهبود و تطبیق مداوم استفاده می‌کنند. با این رویکرد، مدیران می‌توانند بهترین نتایج را برای سازمان خود به ارمغان آورند.