مدیریت مبتنی بر ارزش

کسب‌وکارها باید اطمینان حاصل کنند که پروژه‌ها، محصولات و مشتریان سودآور هستند و سرمایه گذاری آن‌ها بازدهی بلندمدتی دارد. تصمیمات نباید صرفاً بر اساس سود کوتاه‌مدت اتخاذ شوند، بلکه باید اثرات بلندمدت را در نظر بگیرند تا از پایداری و سودآوری آنها در آینده اطمینان حاصل شود. این دقیقا همان چیزی است که نظریه مدیریت مبتنی بر ارزش بر پایه آن استوار شده و باید سرلوحه استراتژی‌های مدیران قرار گیرد.

تعریف مدیریت مبتنی بر ارزش

مدیریت مبتنی بر ارزش (Value-Based Management یا VBM) یک رویکرد استراتژیک است که بر افزایش ارزش بلندمدت یک کسب‌وکار یا سازمان از طریق مدیریت مشتریان با توجه به ارزش آنها تمرکز دارد. هدف این رویکرد، بهینه‌سازی سودآوری و در نتیجه ایجاد ارزش برای سهامداران است.

VBM کارکنان را تشویق می‌کند تا مانند صاحبان فکر کنند و تصمیماتی بگیرند که به نفع سهامداران بوده و برای کسب‌وکار ارزش‌آفرین باشد. مدیران عالی و مدیران اجرایی باید همواره در جستجوی فرصت‌هایی باشند که ارزش داشته باشند و به آینده بلندمدت کسب‌وکار کمک کنند.

هدف از مدیریت مبتنی بر ارزش چیست؟

اگر شما هم مدیر یک پروژه یا کسب و کار هستید، احتمالا همیشه این سوال را از خود می‌پرسید که چگونه کسب و کارمان را مدیریت کنیم؟ برای پاسخ به این سوال باید هدف از مدیریت را بدانید. مفهوم مدیریت مبتنی بر ارزش اهداف مختلفی دارد که شامل موارد زیر هستند:

✓ تصمیم‌گیری مبتنی بر ارزش: دنبال کردن رویکردی مبتنی بر ارزش، یک فرهنگ یکتا را در سراسر سازمان ایجاد می‌کند که به برنامه‌ریزی برای آینده کمک خواهد کرد و به شما امکان می‌دهد تا تصمیمات را با اطمینان بیشتری بگیرید.

✓ سودآوری بیشتر: با شناخت ارزش‌ها، می‌توانید عوامل تخریب‌کننده ارزش را مدیریت کنید و برنامه‌های رشد بلندمدت را در نظر بگیرید.

✓ توانمندسازی تیم‌ها: داشتن یک تصویر واقعی از ارزش به شما این امکان را می‌دهد تا قبل از اعمال تغییرات، اقدام بعدی را تحلیل کنید.

✓ تکامل محصولات: یک رویکرد مبتنی بر ارزش به شما این امکان را می‌دهد تا فرایند توسعه محصول را بر اساس تولید ارزش بهبود بخشید.

✓ مدیریت پایگاه مشتریان: با شناسایی ارزشمندترین مشتریان خود، می‌توانید وفاداری آن‌ها را افزایش دهید و فروش بیشتری داشته باشید.

✓ فروش و بازاریابی: مدیریت مبتنی بر ارزش به شما این امکان را می‌دهد که فعالیت‌های فروش و بازاریابی خود را تقویت کنید و سود سرمایه‌گذاری را در استراتژی‌های جدید بالا ببرید.

✓ ارتباط بین سیستم‌ها: رویکرد مبتنی بر ارزش به شما این امکان را می‌دهد که ارزش را در فرآیندهای کسب‌وکارتان ادغام کنید که باعث بهبود تصمیم‌گیری می‌شود.

✓ برنامه‌ریزی مالی: مدیریت مبتنی بر ارزش نه تنها باعث می‌شود فروش به پایگاه مشتریان سود بیشتری داشته باشد، بلکه باعث می‌شود با برنامه‌ریزی، فرصت‌های رشد بلندمدت را که مستقیماً بر سود نهایی تأثیر می‌گذارند، به دست آورید.

مروری بر اصول مدیریت مبتنی بر ارزش

مدیریت مبتنی بر ارزش رویکردی مدیریتی است که هدف آن به حداکثر رسان ارزش سازمان برای سهام‌داران و ذی‌نفعان خواهد بود. این رویکرد بر تصمیم‌گیری‌هایی تأکید دارد که به جای تمرکز بر سود کوتاه‌مدت، ارزش پایدار و بلندمدت ایجاد می‌کنند. اصول کلیدی مدیریت مبتنی بر ارزش عبارتند از:

✓ تمرکز بر ارزش‌آفرینی: تمامی تصمیمات و فعالیت‌های سازمان باید در جهت افزایش ارزش برای سهام‌داران و ذی‌نفعان باشد. این به معنای ارزیابی مستمر فرصت‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایی است که به خلق ارزش منجر می‌شوند.

✓ اندازه‌گیری و مدیریت محرک‌های ارزش: شناسایی و مدیریت عواملی که بر ایجاد ارزش تأثیر می‌گذارند، از جمله جریان‌های نقدی، رشد درآمد، بهره‌وری و کارایی عملیاتی، اهمیت زیادی دارد.

✓ هم‌راستایی اهداف سازمانی با ارزش‌آفرینی: تعیین اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت سازمان باید با هدف حداکثرسازی ارزش هم‌سو باشد. این اهداف باید قابل اندازه‌گیری و مرتبط با محرک‌های ارزش باشند.

✓ فرهنگ سازمانی مبتنی بر ارزش: ایجاد فرهنگی که در آن تمامی کارکنان به عنوان مالکان سازمان فکر کنند و تصمیماتی بگیرند که به سودآوری و پایداری بلندمدت منجر شود. این فرهنگ نیازمند آموزش، ارتباطات مؤثر و تشویق به خلاقیت و نوآوری است.

✓ استفاده از شاخص‌های عملکردی مناسب: به‌کارگیری شاخص‌هایی که خیلی دقیق عملکرد سازمان را در زمینه ارزش‌آفرینی اندازه‌گیری کنند، از جمله ارزش افزوده اقتصادی (EVA) و بازده سرمایه‌گذاری (ROI).

✓ توجه به منافع تمامی ذی‌نفعان: در نظر گرفتن منافع مشتریان، کارکنان، تأمین‌کنندگان و جامعه در کنار سهام‌داران، به منظور ایجاد تعادل و پایداری در ارزش‌آفرینی.

روش‌های پیاده سازی مدیریت مبتنی بر ارزش

معرفی VBM به کسب‌وکار شما یک رویکرد یکسان و قابل اعمال برای همه نیست و روش خاصی برای انجام آن وجود ندارد. مدیریت مبتنی بر ارزش برای هر کسب‌وکاری متفاوت خواهد بود و شما می‌توانید با شرکت در دوره MBA در اصفهان نحوه مدیریت کسب و کار خود را با هدف ایجاد ارزش یاد بگیرید.

با این حال برخی عناصر مهم وجود دارند که بخشی از هر استراتژی VBM را تشکیل می‌دهند و شامل موارد زیر هستند:

شناسایی عوامل ایجاد ارزش

ابتدا باید عوامل کلیدی که ارزش را در کسب‌وکار و پایگاه مشتریان شما ایجاد می‌کنند، شناسایی کنید. تعریف عوامل ایجاد ارزش و شناسایی ارزشمندترین مشتریان به تعیین اهداف و راه‌اندازی استراتژی VBM کمک می‌کند. برای انجام این کار، هر راهی که در حال حاضر منابع را در آن سرمایه‌گذاری می‌کنید، بررسی کرده و ارزش هرکدام را ارزیابی کنید که شامل عواملی مانند رضایت مشتری، کارایی عملیاتی، نوآوری یا سهم بازار هستند.

تعریف و ارتباط اهداف

در قدم دوم، اهداف و مقاصد بلندمدت واضح و قابل اندازه‌گیری را که با ایجاد ارزش همسو هستند، تعیین کرده و تیم خود را از نحوه کمک آنها برای دستیابی به این اهداف مطلع کنید. برای موفقیت VBM، نیاز است که کارکنان با ذهنیت ارزش‌محور همراه شوند. آگاهی دادن به کارکنان از اینکه کار آنها در ایجاد VBM سهیم است، به موفقیت آن کمک زیادی می‌کند.

در تعریف اهداف، می‌توانید اهداف مالی مانند افزایش ارزش سهامداران و همچنین اهداف غیرمالی مانند بهبود رضایت مشتری یا تمرکز بر نوآوری را در نظر بگیرید. به کارکنان خود بگویید که چگونه می‌توانند در دستیابی به این اهداف کمک کنند و ارزش حضور آن‌ها را یادآور شوید.

اندازه‌گیری عملکرد

معیارهایی را که با ایجاد ارزش همسو هستند توسعه دهید، پیاده‌سازی کنید و بر آنها به‌دقت نظارت داشته باشید. اندازه‌گیری عملکرد این امکان را می‌دهد که در صورت عدم پیشرفت به سوی اهداف و مقاصد، تغییرات لازم را انجام دهید. اگر یک پروژه، محصول یا گروه مشتری که انتظار می‌رفت ارزش بلندمدتی ایجاد کند، بشکست خورده باشد، کسب‌وکار باید سریع تعیین کند چگونه می‌تواند این شرایط را بهبود دهد. بررسی مستمر عملکرد برای مدیریت مبتنی بر ارزش حیاتی است.

پس مرتب عملکرد سازمان را با معیارهای مبتنی بر ارزش نظارت کنید و استراتژی‌ها را در صورت لزوم تغییر دهید تا اطمینان حاصل شود که ارزش تعیین شده در حال ایجاد است. بررسی معیارهایی مانند ارزش افزوده اقتصادی (EVA)، بازگشت سرمایه (ROI) و دیگر شاخص‌های مالی و غیرمالی مرتبط به شما کمک می‌کند که ببینید کسب‌وکار چه عملکردی دارد.

مدیریت ریسک

تمام ریسک‌ها را در برابر ارزش احتمالی که ایجاد می‌کنند ارزیابی کنید. این کار به شما کمک می‌کند که میزان ارزش هر پروژه یا تصمیم را محاسبه کنید. اگر ریسک‌ها بیش از بازدهی باشند، احتمالاً راه خوبی برای پیگیری نیست. اطمینان حاصل کنید که مدیریت ریسک خیلی قوی در سازمان حاکم است تا قبل از هرگونه تصمیم‌گیری قبل از هرگونه تصمیم‌گیری همه چیز به‌دقت بررسی شود.

تصمیمات استراتژیک مبتنی بر ارزش بلندمدت

تصمیمات باید بر اساس ارزش بلندمدتی که می‌توانند ایجاد کنند گرفته شوند، نه براساس سود کوتاه‌مدت. این کار تضمین می‌کند که تصمیمات به نفع آینده بلندمدت کسب‌وکار هستند و کسب‌وکار را به خاطر سود کوتاه‌مدت در معرض خطر قرار نمی‌دهند. سرمایه‌گذاری‌ها و ابتکاراتی را که بیشترین ارزش را در بلندمدت ایجاد می‌کنند اولویت‌بندی کنید. سعی کنید با استفاده از تحقیقات بازار و دیگر ابزارهای موجود، پتانسیل یک پروژه یا محصول را محاسبه کنید.

مشارکت و توانمندسازی کارکنان

مدیریت مبتنی بر ارزش زمانی بهترین نتیجه را می‌دهد که همه آن را بپذیرند. ارتباط با تمام کارکنان و توانمندسازی آنها برای ارائه ایده‌ها راهی عالی برای همراهی آنها است و نشان می‌دهد که از طرف کسب‌وکاری که برای آن ارزش ایجاد می‌کنند مورد توجه قرار می‌گیرند. با گوش دادن به بازخورد کارکنان در مورد چگونگی بهبود کسب‌وکار و تشویق کارکنان به مطرح کردن آزادانه ایده‌ها و مشارکت در جلسات، می‌توانید فرهنگی سالم در سازمان ایجاد کنید.

تعهد رهبری

رهبری یک کسب‌وکار باید به صورت کامل به VBM متعهد باشد تا بقیه کارکنان نیز از آن حمایت کنند. اگر افراد در موقعیت‌های بالای یک کسب‌وکار نشان ندهند که از VBM حمایت می‌کنند، دیگر کارکنان نیز تمایلی به آن نخواهند داشت و در نتیجه، این رویکرد شکست خواهد خورد. مدیران باید با نشان دادن تمرکز خود بر ایجاد ارزش و کمک به پیاده‌سازی این ذهنیت، برای دیگران الگو باشند.

مزایای مدیریت مبتنی بر ارزش

برخی از مزایای استفاده از یک پلتفرم مدیریت مبتنی بر ارزش شامل موارد زیر است:

✓ تمرکز بر ایجاد ارزش

مدیریت مبتنی بر ارزش، استراتژی‌ها، عملیات و تصمیم‌گیری‌ها را با هدف اصلی ایجاد ارزش همسو می‌کند. این فرایند معمولاً با درک ارزش مشتری آغاز می‌شود. تمرکز بر ایجاد ارزش تضمین می‌کند که تصمیمات کلیدی کسب‌وکار به نفع آن در بلند مدت خواهد بود.

✓ بهبود تصمیم‌گیری و تطبیق‌پذیری

مدیریت مبتنی بر ارزش کمک می‌کند تا تصمیمات حول محور ایجاد ارزش متمرکز شوند که منجر به تصمیم‌گیری آگاهانه‌تر می‌شود. این رویکرد به اولویت‌بندی سرمایه‌گذاری‌ها در محصولات و خدمات، پروژه‌ها و استراتژی‌هایی کمک می‌کند که بیشترین ارزش بلندمدت را برای کسب‌وکار به همراه خواهند داشت. در این شرایط کسب‌وکارها تطبیق‌پذیرتر می‌شوند و سریع‌تر به تغییرات بازار واکنش نشان می‌دهند. آنها همواره بازخوردها را دریافت کرده و در جستجوی راه‌هایی برای بهبود هستند تا بتوانند نسبت به رقبا مزیت کسب کنند.

✓ تخصیص منابع مؤثر

با تمرکز بر ایجاد ارزش در پایگاه مشتریان،VBM منجر به تخصیص کارآمدتر منابع می‌شود. وقتی بدانید کدام پروژه‌ها، محصولات و گروه‌های مشتری بیشترین ارزش را ایجاد می‌کنند، می‌توانید منابع را به این حوزه‌ها اولویت دهید تا بازدهی افزایش یابد. اگر چیزی در سازمان عملکرد خوبی ندارد، ممکن است به منابع بیشتری برای بهبود نیاز داشته باشد یا منابع کامل به حوزه سودآورتری منتقل شوند.

✓ همسویی اهداف

مدیریت مبتنی بر ارزش اهداف ذی‌نفعان، از جمله سهامداران، کارکنان، مشتریان و تأمین‌کنندگان را در جهت هدف مشترک ایجاد ارزش همسو می‌کند. این موضوع رویکردی مبتنی بر ارزش ایجاد می‌کند و افراد درک می‌کنند که برای پایگاه مشتریان، ارزش نیروی محرکه سودآوری است.

✓ افزایش تطبیق‌پذیری و نوآوری

کسب‌وکارهایی که از رویکردی مبتنی بر ارزش برخوردارند معمولاً تطبیق‌پذیرتر هستند و سریع‌تر به تغییرات بازار واکنش نشان می‌دهند. آنها بازخوردها را دریافت می‌کنند و با ترکیب این بازخوردها با رویکرد ارزش‌محور، محصولات و یا خدمات خود را بهبود می‌دهند تا نسبت به رقبا برتری داشته باشند.

✓ کاهش ریسک

با شناخت مشتریان ارزشمندتر در پایگاه مشتریان، می‌توان تصمیمات را با ارزیابی ریسک در برابر پتانسیل ایجاد ارزش اتخاذ کرد. اگر ایجاد ارزش بیشتر از ریسک باشد، ارزش پیگیری دارد.

چالش‌های مدیریت مبتنی بر ارزش

چالش‌های مدیریت مبتنی بر ارزش به شرح زیر هستند:

✓ کسب‌وکارهای قدیمی باید به درستی آن را پیاده‌سازی کنند: کسب‌وکارهای قدیمی که مدت‌ها با استفاده از یک مدل تجاری خاص موفق بوده‌اند، باید اطمینان حاصل کنند که پیاده‌سازی VBM باعث کاهش سود آن‌ها نمی‌شود. مدیریت مبتنی بر ارزش نباید از ارزش فعالیت‌های موجود کسب‌وکار کم کند.

✓ فرصت‌های از دست رفته: مدیریت مبتنی بر ارزش باید با دقت اجرا شود و نباید تنها معیار تصمیم‌گیری باشد، زیرا ممکن است به کنار گذاشتن پروژه‌ها یا ایده‌هایی منجر شود که پتانسیل کشف نشده دارند. این ایده‌ها می‌توانند سودآور و برای آینده بلندمدت کسب‌وکار مفید باشند، اما در حال حاضر نتیجه نامعلومی دارند. به عنوان مثال، یک فناوری در مراحل ابتدایی ممکن است یک دارایی بسیار ارزشمند برای کسب‌وکاری باشد که در حال حاضر مناسب ارزیابی با استفاده از VBM نیست.

✓ تأثیر منفی بر تلاش‌های اجتماعی: کسب‌وکارها باید اطمینان حاصل کنند که رویکرد مدیریت مبتنی بر ارزش، اهداف اجتماعی آنها را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. آنها مسئولیت دارند که مسائل اجتماعی را در نظر بگیرند و تصمیم‌‌هایی که تنها به نفع سودآوری هستند اما آسیب اجتماعی دارند را تغییر دهند.

جمع بندی

مدیریت مبتنی بر ارزش به شما کمک می‌کند ذهنیت مبتنی بر ارزش (VBM) را در کسب و کار خود پیاده‌سازی کنید. با این رویکرد شما با اطمینان کامل می‌توانید تصمیمات خود را در راستای اهداف‌تان بگیرید و ارزش بلندمدت ایجاد کنید. مدیریت مبتنی بر ارزش به شما کمک می‌کند بخش‌هایی از پایگاه مشتریان‌تان را که بیشترین ارزش را ایجاد می‌کنند، شناسایی کنید. همچنین با استراتژی‌های مبتنی بر ارزش داده‌های شفاف به دست می‌آورید و می‌توانید تصمیمات آگاهانه بگیرید و تأثیرات بلندمدت این تصمیمات را بر کسب‌وکارتان ببینید.